Το 1923 μερικές εκατοντάδες πρόσφυγες από την Σπάρτη της Μικράς Ασίας, με τον θρησκευτικό
ηγέτη τους τον πρεσβύτη παπα-Ιωακείμ Πεσματζόγλου, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή που λεγόταν Ποδαράδες.
Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η ονομασία αυτή οφείλεται στο όνομα παλιάς Βυζαντινής οικογένειας που κατείχε την περιοχή αυτή. Η καινούργια προσφυγική πολιτεία που εγκαινιάστηκε απο τον στρατηγό Πλαστήρα ονομάστηκε ΝΕΑ ΠΙΣΙΔΙΑ.
Λίγο αργότερα πρόσφυγες από όλα τα μέρη της Τουρκίας αρχίζουν να συρρέουν στην καινούργια συνοικία.
Από την Ινέμπολη, Σαφράμπολη, Νεάπολη του Πόντου, από το Αϊβαλί, τα Βουρλά
και τον Μπουτζά της Ιωνίας.
Από την Αττάλεια της Παμφυλίας και την Αλαϊα. Από την Πόλη και την Καισάρεια.
Τότε ιδρύονται καινούργια οικήματα από την Κυβέρνηση για να στεγάσουν τον πληθυσμό, που
η σύνθεσή του δεν είναι πια αμιγώς Πισιδική.
Παράλληλα η πόλη μετονομάζεται από Νέα Πισιδία σε Νέα Ιωνία.
Στα 1928 θεμελιώνεται ο πρώτος Ιερός Ναός της πόλης, οι Άγιοι Ανάργυροι, που θα είναι
και ο μητροπολιτικός ναός. Αργότερα χτίζονται και πολλοί άλλοι.
Η πόλη αναπτύσσεται ταχύτατα χάρη στην εργατικότητα και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των κατοίκων της. Αρχικά πολλοί κάτοικοι απορροφήθηκαν από τα υφαντουργεία του Κιρκίνη και του Μποδοσάκη. Σιγά σιγά δημιουργήθηκαν μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις.
Συγκεκριμένα στην Ελευθερούπολη βρίσκονται μερικές από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της Ελλάδας, κυρίως υφαντουργικές που οι περισσότερες σήμερα έχουν πάψει να λειτουργούν ή υπολειτουργούν,
καθώς επίσης και καλτσοβιομηχανίες, παλιά ταπητουργεία, βαφεία κλπ.
Ήταν αυτές που τις δεκαετίες 1930-70 έδιναν ζωή και χρώμα στην περιοχή απασχολώντας χιλιάδες εργάτες.
Εδώ βρίσκονται τα εργοστάσια ΤΡΙΑ ΑΛΦΑ, ΜΟΥΤΑΛΑΣΚΗ, ΙΩΝΙΚΗ, ΑΘΗΝΑ, ΕΛΛΗΝΙΔΑ, ΜΠΟΣΤΑΝΤΖΟΓΛΟΥ κλπ. Σήμερα το εργοστάσιο ΜΟΥΤΑΛΑΣΚΗ έχει σχεδόν κατεδαφιστεί και στη θέση του έχουν ανεγερθεί, σε μικτό στιλ αναπαλαίωσης του παλαιού εργοστασίου και μοντέρνων κατασκευών, τα κτίρια που στέγασαν την Ο. Ε. του «Αθήνα 2004» που οργάνωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Σήμερα αναπτύσσεται στην πόλη το εμπόριο. Η Νέα Ιωνία θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες
αγορές της Αττικής με δεκάδες μεγάλα και εκατοντάδες μικρά καταστήματα.
Εδώ βρίσκονται δύο εμπορικά κέντρα: το «IONIA CENTER” και το “IONIA 2000”.
Ο επισκέπτης μπορεί να δει έργα με ιστορική και πολιτιστική σημασία.
Στην είσοδο της πόλης από την Φιλοθέη βρίσκονται οι Αδράνειες Στήλες του υδραγωγείου που
ανεγέρθηκε το 2ο μ.Χ. αιώνα από τον αυτοκράτορα Αδριανό, με σκοπό να μεταφερθούν με αγωγούς
τα νερά της Πεντέλης και της Πάρνηθας στην Αθήνα.
Στα όρια του Δήμου με το Γαλάτσι, δεσπόζει ο βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου που έχει το προσωνύμιο «Ομορφοκκλησιά». Στην οδό Ελ. Βενιζέλου βρίσκεται η πλατεία της Μητέρας που είναι ουσιαστικά η πρώτη Πλατεία-ηρώο της Ν. Ιωνίας.
Εκεί βρίσκεται το άγαλμα της «Ελληνίδας Μάνας» του γνωστού γλύπτη Δ. Φερεντίνου.
Επίσης το 1982 ανεγέρθηκε στην περιοχή της Καλογρέζας ένα ηρώο για να τιμηθούν
τα 22 παλικάρια που εκτελέστηκαν στο ρέμα του Ποδονίφτη από τις δυνάμεις Κατοχής και τα
Τάγματα Ασφαλείας στις 15 Μαρτίου 1944. Είναι το γνωστό ηρώο των εκτελεσθέντων
στο Μπλόκο της Καλογρέζας.
Επίσης στην περιοχή της Αλσούπολης βρίσκεται το ιστορικό διατηρητέο Μνημείο ΠΑΝΑΙΤΩΛΙΟ
το οποίο πρωτολειτούργησε ως καζίνο και ξενοδοχείο με το όνομα «ΤΑ ΠΕΥΚΑ».
Στον πόλεμο ήταν αρχηγείο των Γερμανών και αργότερα το αγόρασε ο γιατρός Νικολακόπουλος,
που του έδωσε αυτό το όνομα προς τιμήν του χωριού της καταγωγής του.
Πρέπει να αναφερθούμε ακόμη και στην αξιόλογη πνευματική ζωή της Ν. Ιωνίας με τους
ποικίλους συλλόγους, σωματεία και έντυπα που συνδυάζουν την πνευματική ακτινοβολία και την
κοινωνική δραστηριότητα. Είναι πολλά τα ονόματα λογοτεχνών και καλλιτεχνών που γεννήθηκαν εδώ
και συνέδεσαν τη ζωή τους με την πνευματική ιστορία της Ν. Ιωνίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους:
Γιάννη Βουλγαρίδη, Γιώργο Γεραλή, Κώστα Ζουμπουλίδη, Νίκο Μηλιώρη , Άγγελο Σημηριώτη,
Μιχάλη Σουγιούλ, Μένο Φιλήντα, Βασίλη Βασιλειάδη, Δημήτρη Δούκαρη, Ιάσονα Ιωαννίδη,
Νίκο Καμβύση, Βασίλη Μπατζόγλου, Τάκη Σινόπουλο, Γιώργο Μιχαηλίδη, Βάσο Βογιατζόγλου,
Νίκο Βουλγαρέλη, Νίκο Κακαδιάρη, Νίτσα Ευτυχίδου, Παρασκευά Πασίρογλου, Νίκο Ξανθόπουλο, Στέλιο Καζαντζίδη, Μαρία Φαραντούρη.
Στις μέρες μας οι πρόσφυγες της Ν. Ιωνίας καταγράφουν τα ιστορικά, λαογραφικά και εθνολογικά
στοιχεία τους και η πνευματική τους δραστηριότητα συνεχίζεται.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΑΡΑΤΖΑ-Φιλόλογος
ΑΓΑΘΗ ΣΥΛΛΕΛΙΑΔΟΥ-Φιλόλογος